Kenmerken van de 3 dosha-types

Ayurveda maakt onderscheid in drie verschillende Dosha’s, die ieder mens in meer of mindere mate in zich heeft; Vata, Pitta, Kapha. Lees hier meer over de ayurveda lifestyle.

Hoe weet je nu wat voor dosha-type je bent? De beste manier is om een getrainde ayurveda-arts of -therapeut je pols te laten voelen. Dan kan hij/zij vaststellen wat je basisconstitutie is en eventueel ook welke verstoring(en) er in de Dosha-balans aanwezig is/zijn. Je kunt dan werken aan het herstel van je balans, om te voorkomen dat je ziek wordt.

In deze blog ga ik meer in op de verschillende kenmerken van de 3 dosha- types binnen de ayurveda.

Ben jij een ‘Vata-type’ volgens Ayurveda?

Vata staat voor de elementen lucht en ether. Daarbij horen eigenschappen als:

• Beweeglijk
• Licht
• Droog
• Koud
• Ruw
• Snel

Vata kenmerken

Wanneer de Vata-dosha dominant bij iemand aanwezig is, heb je te maken met een Vata-type.

Daarbij horen de fysieke kenmerken:

• Een tenger postuur
• Doorgaans een droge huid
• Nerveus van aard
• Snel pratend en bewegend
• Kan moeilijk stil zitten
• Lichte slaper, neigt naar slapeloosheid
• Snel van begrip, maar vergeet ook weer snel
• Moet regelmatig eten
• Zwakke tot trage spijsvertering (snel gasvorming)

En de emotionele kenmerken:

• Raakt snel vermoeid
• Geneigd zich snel zorgen te maken
• Loopt snel
• Minder lichaamskracht dan de anderen
• Doet alles heel snel
• Kan niet goed tegen koffie (wordt snel nerveus en krijgt snel last van suikerspiegelschommelingen)
• Houdt van snoepen (zoet), wordt rustig door zoet
• Neigt tot ‘te’ snelle besluitvorming

Vata-type

Wanneer je de hoogste uitslag bij Vata krijgt, zou dat betekenen dat je een Vata-type bent. Het komt ook voor dat je een even hoge score hebt bij twee van de drie dosha’s. Je hebt dan een dubbele constitutie en draagt de eigenschappen van twee krachten in je. Het kan ook voorkomen dat je evenveel van alle drie de dosha’s in je hebt, maar dit komt niet heel vaak voor.

Vata-onbalans

Omdat iedereen alle dosha’s in zich heeft, kan iedereen een Vata-onbalans krijgen. Wanneer deze dosha uit balans raakt (te hoog wordt) kan dat leiden tot onrust, piekeren, nervositeit of angstigheid. Ook kunnen er verstopping ontstaan, omdat afvalstoffen niet goed afgevoerd worden.

Vata verlagen

Om deze dosha tot rust te brengen zijn een paar dingen belangrijk:

• Breng regelmaat in je dagindeling
• Eet op regelmatige tijden, liefst warm en olieachtig eten.
• Vermijd koud, licht en droog eten, zoals instantpoeders, crackers of chips en eet ook niet alleen maar salades
• Kies voedsel met smaken zoet, zuur en zout
• Vermijd de smaken scherp, bitter en wrang (samentrekkend)
• Gun jezelf ’s avonds nog een lekkere ayurvedische oliemassage (of masseer in elk geval even je voetzolen, je oren en je kruin in met een paar druppels olie)
• Ga het liefst rond 22 uur slapen en sta ’s morgens op wanneer je vanzelf wakker wordt (zonder wekker als dat kan)
• Kijk in een ayurvedisch kookboek voor lekkere recepten die de dosha verlagen

Vata in het lichaam

In ons lichaam is Vata verantwoordelijk voor alle bewegingsprocessen. Denk bijvoorbeeld aan ademen, het kloppen van het hart, de doorstroming van het bloed, transport van voedingsstoffen en het geleiden van prikkels.

De hoofdzetel van Vata is de dikke darm. Bij een Vata-onbalans is er daardoor snel sprake van winderigheid of constipatie.

Ook het zenuwstelsel en de botten zijn sterk verbonden met Vata.

Ben jij een Pitta-type volgens Ayurveda?

Pitta staat voor de elementen water en vuur. Daarbij horen eigenschappen als:

• Heet
• Scherp
• Doordringend
• (Licht) olieachtig
• Vloeibaar
• Licht
• Verspreidend
• Zuur
• Regelmatig

Pitta kenmerken

Wanneer de Pitta-dosha dominant bij iemand aanwezig is, heb je te maken met een Pitta-type.

Daarbij horen de fysieke kenmerken:

• Normaal postuur, het lichaam is niet erg stevig
• Gemiddelde lichaamskracht en normaal uithoudingsvermogen
• Heeft een afkeer van warmte en zonnebaden
• Ondernemend en heeft uitdagingen nodig
• Blozende gelaatskleur, vaak sproeten en oneffenheden

En de emotionele kenmerken:

• Bij stress neiging tot prikkelbaarheid en boosheid
• Ambitieus, gedreven, fanatiek, veeleisend, kritisch
• Loopt met vastberaden tred
• Houdt zich bezig met de grote lijnen en is daardoor een goede manager
• Enthousiast
• Houdt van vlees, koffie en alcohol
• Houdt van ‘koud’ eten (rauwkost, ijs, salades)

Pitta-type

Volgens Ayurveda zijn het vurige, gepassioneerde mensen. Iemand met een scherp intellect, die goed kan communiceren en mensen kan motiveren. Veelal heeft hij/zij een snelle spijsvertering en scherp hongergevoel, kan niet goed tegen hitte en heeft vaak een gevoelige huid en dun haar.

Qua lichaamsbouw is hij/zij niet zwaar en niet licht gebouwd. En ook zijn snelheid van informatie opnemen of onthouden is gemiddeld, dus anders dan Vata- of Kapha-typen.

Mensen met rood haar zijn altijd Pitta!

Pitta-onbalans

Wanneer het vuur te hoog oplaait, kan dat leiden tot irritaties, brandend maagzuur, oogproblemen of ontstekingen.

Het is dan dus beter om letterlijk en figuurlijk verkoeling te zoeken. Zeker in de zomer, want dan is deze dosha al verhoogd .

Omdat iedereen alle dosha’s in zich heeft, kan iedereen een Pitta-onbalans krijgen en last krijgen van bijbehorende klachten.

Pitta verlagen

• Kies liever de smaken zoet, bitter en wrang
• Vermijd scherp eten, en ook zure en zoute smaken
• Neem groenten zoals bloemkool, broccoli, asperge, sla, groene bonen of spruiten en eet rijpe zoete vruchten zoals druiven, bananen, appels, peren, zoete ananas, meloen, dadels of vijgen
• Pas in de zomer op met zonnebaden; blijf niet te lang in de felle zon
• Drink veel koele dranken (kamertemperatuur, niet ijskoud!). Extra verkoelend zijn bijvoorbeeld muntthee en kokoswater
• Kijk in een ayurvedisch kookboek voor lekkere recepten die de dosha verlagen

Pitta in het lichaam

Pitta staat voor vuur, de energie-gevende kracht van de zon, of ook wel het principe van transformatie. Het is daarom ook nauw verbonden met de spijsvertering en stofwisseling.

De hoofdzetel van deze dosha is de dunne darm. Bij een Pitta-onbalans is er daardoor snel sprake van diarree.

Ook het bloed, de lever, de spieren en het hart zijn met dosha verbonden.

Ben jij een Kapha-type volgens Ayurveda?

Kapha staat voor de elementen water en aarde en heeft eigenschappen als:

• Structuur
• Stabiliteit
• Stevigheid
• Kracht
• Koud
• Vochtig

Kapha kenmerken

Wanneer de Kapha-dosha dominant bij iemand aanwezig is, heb je te maken met een Kapha-type.

Daarbij horen de fysieke kenmerken:

• Over het algemeen stevig tot zwaar gebouwd
• Is in staat tot grote lichamelijke kracht en groot uithoudingsvermogen
• Heeft de neiging om snel aan te komen
• Constante energie
• Langzame en gracieuze bewegingen
• Neemt niet snel informatie op, maar onthoudt des te beter
• Langzame vertering
• Houdt van calorierijke voedingsmiddelen
• Diepe en lange slaap

En de emotionele kenmerken:

• Kan goed met stress omgaan
• Loyaal, verdraagzaam, hartelijk, vergevingsgezind
• Emotionele eter (zoekt snel troost met eten)
• Ontwaakt langzaam, blijft lang in bed liggen en heeft koffie nodig om goed wakker te worden
• Functioneert het beste in de middag

Kapha-type

Deze types zijn meestal wat zwaarder, steviger gebouwd en hebben een zachte gladde huid en een volle bos haar. Ze zijn moedig, onverstoorbaar en hebben een rustige ‘koninklijke tred’. Ze zijn liefdevol, vergevingsgezind en royaal en hebben een stabiele, evenwichtige geest. Nieuwe informatie nemen ze niet snel op, maar wanneer ze iets snappen, vergeten ze het ook nooit meer. Kapha-types hebben vaak wat meer slaap nodig.

Kapha-onbalans

Wanneer Kapha uit balans raakt (te hoog wordt) kan dat leiden tot overgewicht, traagheid, dufheid, lethargie, neerslachtigheid of zelfs depressie.

Kapha verlagen

• Om deze dosha tot rust te brengen is het belangrijk om voldoende lichaamsbeweging te hebben en niet te veel te eten
• Eet verse producten, dus geen magnetronmaaltijden en eet geen (al dan niet opgewarmde) restjes
• >Vermijd koude en vochtige omgevingen; zoek liever de warmte op
• Ga vroeg naar bed – liefst rond 22 uur – en sta ’s morgens pas op wanneer je vanzelf wakker wordt (zonder wekker als dat kan)
• Doe geen middagdutje, slapen overdag verhoogt de dosha sterk!
• Kies liever de smaken scherp, bitter, wrang (samentrekkend)
• Vermijd de smaken zoet, zuur en zout

Kapha in het lichaam

De hoofdzetel van deze Dosha bevindt zich in de maag. Daardoor heb je vaak een ‘zwaar gevoel op de maag’ of weinig eetlust wanneer Kapha uit balans is.

Daarnaast is Kapha verbonden met de longen, het plasma, de spieren en het vet. Het geeft de stabiele eigenschappen aan de botten, zorgt voor een goede vochthuishouding, smeert de gewrichten en andere weefsels en zorgt voor het immuumsysteem.

De dosha is te vergelijken met slijm: wanneer er een beetje van aanwezig is, heeft het een beschermende functie; wanneer er teveel is, kan het voor verstopping en onbalans zorgen.